संविधान दिन माहिती| Sanvidhan din mahiti 

संविधान दिन दरवर्षी २६ नोव्हेंबर रोजी साजरा केला जातो. हा दिवस भारताच्या संविधानाला स्वीकारल्याच्या आठवणीत साजरा केला जातो. २६ नोव्हेंबर, १९४९ रोजी संविधान सभेने भारताच्या संविधानाला स्वीकारले होते. तथापि, हे संविधान २६ जानेवारी, १९५० रोजी लागू झाले होते.

का साजरा केला जातो?

 * संविधानाचे महत्त्व: संविधान आपल्या देशाचा मूलभूत कायदा आहे. हे आपल्या अधिकार आणि कर्तव्यांचे वर्णन करते.

 * संविधान निर्मात्यांचा सन्मान: या दिवशी आपण संविधान सभेच्या सदस्यांना, विशेषतः डॉ. भीमराव आंबेडकर यांना श्रद्धांजली वाहतो.

 * संवैधानिक मूल्यांचा प्रसार: हा दिवस आपल्याला लोकशाही, समानता आणि न्याय यासारख्या संवैधानिक मूल्यांबद्दल जागरूक करतो.

संविधान दिनाला काय केले जाते?

 * शाळा आणि महाविद्यालयांमध्ये कार्यक्रम: विद्यार्थी नाटक, भाषण आणि निबंध स्पर्धांमध्ये भाग घेतात.

 * सेमिनार आणि कार्यशाळा: कायदेतज्ञ आणि विद्वान संविधानाच्या विविध पैलूंवर चर्चा करतात.

 * जागृती मोहीम: सरकार आणि गैर-सरकारी संस्था संविधानाबद्दल जनजागृती पसरवतात.

संविधानाचे काही महत्त्वाचे पैलू

 * प्रस्तावना: संविधानाची सुरुवात प्रस्तावनाने होते, ज्यामध्ये भारताला लोकशाही, समाजवादी, धर्मनिरपेक्ष आणि गणराज्य घोषित केले आहे.

 * मूलभूत अधिकार: प्रत्येक नागरिकाला काही मूलभूत अधिकार प्राप्त होतात, जसे की अभिव्यक्ती स्वातंत्र्य, धर्म स्वातंत्र्य आणि समानताचा अधिकार.

 * दिशा सूचित करणारे तत्त्वे: राज्याला काही दिशा सूचित करणारी तत्त्वे पाळावी लागतात, जसे की सामाजिक न्याय, आर्थिक न्याय आणि शिक्षणाचा अधिकार.

संविधान दिन आपल्याला आठवण करून देतो की आपण सर्व समान आहोत आणि आपल्या अधिकारांसाठी लढावे.

संविधान दिन दरवर्षी 26 नोव्हेंबर रोजी साजरा केला जातो.

का 26 नोव्हेंबर?

 * 26 नोव्हेंबर, 1949 रोजी भारताच्या संविधान सभेने आपले संविधान स्वीकारले होते.

 * हे संविधान 26 जानेवारी, 1950 रोजी लागू झाले होते, ज्याला आपण प्रजासत्ताक दिन म्हणून साजरा करतो.

 * संविधान स्वीकारल्याच्या दिवसाचे महत्त्व लक्षात घेऊन, 26 नोव्हेंबर हा दिवस संविधान दिन म्हणून साजरा करण्याचा निर्णय घेण्यात आला.

संविधान दिन साजरा करण्याची सुरुवात कधी झाली?

 * संविधान दिनाची अधिकृत घोषणा 24 नोव्हेंबर 2008 रोजी महाराष्ट्र शासनाने केली होती.

 * त्यानंतर देशभर या दिवसाला महत्त्व देण्यात आले आणि आता हा दिवस संविधान आणि त्याच्या मूल्यांच्या प्रतिनिधित्व म्हणून साजरा केला जातो.

संक्षिप्त माहिती:

 * दिनांक: 26 नोव्हेंबर

 * का साजरा केला जातो: भारताच्या संविधानाला स्वीकारल्याच्या आठवणीत

 * महत्त्व: संविधानाचे महत्त्व, लोकशाही, समानता आणि न्याय या मूल्यांचा प्रसार

भारताचे संविधान तयार करण्याची प्रक्रिया खूपच दीर्घ आणि प्रयत्नशील होती. या प्रक्रियेला जवळपास दोन वर्षे, ११ महिने आणि १२ दिवस लागले होते.

काळावधी:

 * संविधान सभेची स्थापना: १९४६ मध्ये

 * मसुदा समितीची स्थापना: २९ ऑगस्ट १९४७

 * मसुदा तयार: फेब्रुवारी १९४८

 * संविधान सभेत चर्चा आणि बदल: १९४८-१९४९

 * संविधान स्वीकार: २६ नोव्हेंबर १९४९

 * संविधान लागू: २६ जानेवारी १९५०

प्रयत्न:

 * विविध समित्यांचे काम: संविधान तयार करण्यासाठी अनेक समित्या स्थापन करण्यात आल्या होत्या. यामध्ये मसुदा समिती, प्रारूप समिती, संघ समिती इत्यादींचा समावेश होता.

 * विविध देशांच्या संविधानांचा अभ्यास: भारतीय संविधान तयार करताना जगातील विविध देशांच्या संविधानांचा अभ्यास करण्यात आला.

 * जनतेची सहभागिता: संविधान तयार करताना जनतेची सहभागिता घेण्याचा प्रयत्न करण्यात आला. यासाठी अनेक बैठका आणि चर्चा आयोजित करण्यात आल्या.

 * डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर यांचे नेतृत्व: डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर यांनी मसुदा समितीचे अध्यक्ष म्हणून काम पाहिले आणि संविधान तयार करण्यात महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावली.

 * हस्तलिखित संविधान: संविधान हस्तलिखित स्वरूपात लिहिण्यात आले. बिहारी नारायण रायजादा यांनी सुंदर हस्तलेखात संविधान लिहिले.

 * विविध कलाकारांचे योगदान: संविधानातील चित्र आणि नक्षीकाम शांतिनिकेतमच्या कलाकारांनी केले होते.

काही महत्त्वाच्या गोष्टी:

 * संविधान तयार करण्यासाठी जवळपास ६४ लाख रुपये खर्च झाले.

 * भारतीय संविधान जगातील सर्वात मोठे लिखित संविधान आहे.

 * संविधानात प्रस्तावना, २५ भाग, ४४८ कलमे आणि १२ अनुसूचियां आहेत.

निष्कर्ष:

भारताचे संविधान तयार करण्यामागे प्रचंड मेहनत आणि बुद्धिमत्ता होती. हे संविधान आपल्या देशाचे मूलभूत कायदे आणि मूल्ये निश्चित करते. संविधान दिनाच्या निमित्ताने आपण संविधान निर्मात्यांचे आभार मानले पाहिजे आणि संविधानातील मूल्यांचे पालन करण्याचा प्रयत्न केला पाहिजे.