शाळेत परसबाग सर्व माहिती | school gardening all information | परसबाग शासन निर्णय स्पर्धा 

केंद्र शासनाने प्रधानमंत्री पोषणशक्ती निर्माण योजनेअंतर्गत शाळांमध्ये परसबाग निर्माण करून सदर परसबागांमधून उत्पादित भाजीपाला व इतर पदार्थांचा समावेश शालेय पोषण आहारामध्ये करण्याचे.

शाळेत परसबाग

शाळेत परसबाग (toc)

परसबाग शाळा शासन निर्णय 

या निर्णयामुळे विद्यार्थ्यांना शालेय जीवनातूनच शेती आणि पिकवण्याचे महत्त्व समजण्यास मदत होईल. तसेच, त्यांना ताज्या भाजीपाला खाण्याची सवय लागेल. यामुळे विद्यार्थ्यांच्या आरोग्यावर सकारात्मक परिणाम होईल.
या निर्णयानुसार, शाळांचे शिक्षक आणि विद्यार्थी परसबाग निर्माण करण्यासाठी एकत्र काम करतील. शाळांनी कृषि विज्ञान केंद्र, कृषि शाळा, कृषि विभागातील कृषी सहायक/ पर्यवेक्षक, कृषि क्षेत्रात काम करणाऱ्या अशासकीय संस्था (NGO) सेंद्रिय शेती करणारे पालक, शेतकरी, कृषि तज्ज्ञ यांचे मार्गदर्शन आणि सहकार्य घेण्यात यावे.
परसबाग निर्मितीसाठी आवश्यक असलेली सर्व सामग्री शाळांना सरकारकडून उपलब्ध करून दिली जाईल. तसेच, परसबाग उपक्रम प्रभावीपणे राबविण्यासाठी विभागामार्फत उत्कृष्ट परसबाग स्पर्धा आयोजित करण्यात येईल.
या निर्णयामुळे राज्यातील विद्यार्थ्यांचे आरोग्य सुधारण्यास आणि शालेय पोषण आहारात सुधारणा होण्यास मदत होईल.

शाळा स्तरावर स्पर्धा

 या  अनुषंगाने राज्यामध्ये प्रस्तुत उपक्रम सर्व शाळा स्तरावर राबविण्याच्या सूचना देण्यात आलेल्या आहेत, तसेच परसबाग उपक्रम प्रभावीपणे राबविण्यासाठी विभागामार्फत उत्कृष्ट परसबाग स्पर्धा आयोजित करण्यात येतात ..
परसबागेचा हेतू 
 विद्यार्थ्यांनी परसबागेत पिकवलेला भाजीपाला फळे इत्यादींचा शालेय पोषण आहारात समाविष्ट करून विद्यार्थ्यांना देण्यात येत आहेत परसबाग निर्मितीमुळे विद्यार्थ्यांची निसर्गाशी जवळीक निर्माण व्हावी पोषक आहार मेळावा उपोषण दूर व्हावे असे विविध चांगले हेतू या उपक्रमामुळे साध्य होत आहेत.
अडचणीवर मात 
 राज्यातील ग्रामीण व शहरी भागातील काही शाळांमध्ये जागा उपलब्ध नसल्यामुळे सदर उपक्रम राबविला जात नसल्याचे दिसून येत आहे शाळांमध्ये कमी जागेमध्येही विविध पर्यायद्वारे सदर उपक्रम राबविण्याबाबत केंद्र शासनाने मार्गदर्शक सूचना दिलेल्या आहेत. 
 त्या अनुषंगाने राज्यातील शाळांमध्ये परसबागा निर्माण करणे व सदर परिसरामध्ये लागवड करण्यात येणाऱ्या भाजीपाला कार्यवाही करावी.. 

अशी करावी कार्यवाही 

2023 मध्ये महाराष्ट्र सरकारने शाळांमध्ये परसबाग उपक्रम राबविण्यास प्रोत्साहन देण्यासाठी एक शासन निर्णय जारी केला. या निर्णयानुसार, राज्यातील सर्व शाळांमध्ये परसबाग निर्माण करणे आणि त्यातून उत्पादित भाजीपाला शालेय पोषण आहारात समाविष्ट करणे आवश्यक आहे.

   1)   शासनाच्या परिपत्रकानुसार केंद्र शासनाच्या निर्देशाप्रमाणे राज्यातील शाळांमध्ये परसबागा निर्माण करून सदर परस्परांमधून उत्पादित् भाजीपाला या पदार्थांचा वापर शालेय पोषण आहारामध्ये करण्यात यावा.

2) शाळांमधील उपलब्ध जागा विचारात घेऊन परसबागांची  निर्मिती करण्यात यावी.. सदर परसबागामध्ये स्थानिक पातळीवर उत्पादित होणाऱ्या भाजीपाला यांची लागवड करण्यात यावी,

3) परसबागेमध्ये आवश्यक जागेची मर्यादा विचारात घेता कमी जागेमध्ये व कमी दिवसात तयार होणारा पौष्टिक व अल्पकालीन सूक्ष्म भाजपाला मायक्रोग्रीन हा चांगला पर्याय उपलब्ध आहे .

4) विद्यार्थ्यांचा वयोगट विचारात घेऊन शाळांमध्ये परसबाग सेंद्रिय पद्धतीने निर्माण करावी विद्यार्थ्यांना कंपोस्ट गांडूळ अशी पर्यावरण पूरक खते तयार करण्यास शिकवण्यात यावी. 

 5) प्रस्तुत उपक्रमाकरिता शाळांनी नजीकचे कृषी विज्ञान केंद्र कृषी शाळा कृषी क्षेत्रात काम रणाऱ्या अशासकीय संस्था एनजीओ सेंद्रिय शेती करणारे पालक शेतकरी कृषी तज्ञ यांचे मार्गदर्शन व सहकार्य घेण्यात यावे. 

6) शाळांमध्ये परसबागा निर्माण करण्याकरता केंद्र शासनाने दिनांक 15 ऑक्टोबर 2019 रोजीच्या पत्रान्वये  दिलेल्या निर्देशांचे पालन करण्यात यावे..

स्पर्धा कोणत्या घ्याव्यात

महाराष्ट्र सरकारच्या कृषी विभागामार्फत उत्कृष्ट परसबाग स्पर्धा आयोजित केली जाते. या स्पर्धेत सहभागी होण्यासाठी, शाळांनी खालील निकष पूर्ण केले पाहिजेत:

शाळेने परसबाग निर्माण केली असावी.

परसबागीत विविध प्रकारचे भाजीपाला पिकवला असावा.

परसबाग स्वच्छ आणि सुंदर असावी.

परसबागीतून उत्पादित भाजीपाला शालेय पोषण आहारात समाविष्ट केला असावा.

या निकषांनुसार, शाळांना विभागाकडून गुण दिले जातात. सर्वाधिक गुण मिळवणाऱ्या शाळेला उत्कृष्ट परसबाग स्पर्धेचे विजेते घोषित केले जाते.

2023 मध्ये, उत्कृष्ट परसबाग स्पर्धेत प्रथम क्रमांकावर ठाणे जिल्ह्यातील अंबरनाथ येथील एम.एम.बी.एस. शाळा, दुसरा क्रमांकावर ठाणे जिल्ह्यातील कल्याण येथील एम.जी.एम. शाळा आणि तिसरा क्रमांकावर मुंबई महानगरपालिकेची एल.एन.टी. शाळा या शाळांचा समावेश होता.

या स्पर्धेमुळे शाळांमध्ये परसबाग उपक्रमासाठी प्रोत्साहन मिळते आणि विद्यार्थ्यांना शेती पिकवण्याचे महत्त्व समजण्यास मदत होते.

प्रधानमंत्री योजना परस बागेसाठी 

भारत सरकारने ग्रामीण भागातील लोकांना स्वयंरोजगार आणि उत्पन्नाच्या संधी निर्माण करण्यासाठी प्रधानमंत्री स्मार्ट सिटी मिशन (PSMSM) राबविले आहे. या योजनेअंतर्गत, शहरांमध्ये स्वच्छ, निरोगी आणि पर्यावरणास अनुकूल जीवनशैली विकसित करण्यासाठी विविध उपक्रम राबवले जातात.

PSMSM योजनेअंतर्गत, परसबाग उपक्रमाला प्रोत्साहन देण्यासाठी, सरकारने "परसबाग योजना" सुरू केली आहे. या योजनेअंतर्गत, शहरातील नागरिकांना घराच्या अंगणात किंवा इमारतीच्या परिसरात परसबाग निर्माण करण्यासाठी आर्थिक सहाय्य देण्यात येते.

परसबाग योजना महाराष्ट्रातही राबवली जाते. या योजनेअंतर्गत, महाराष्ट्र सरकारने 2023-24 मध्ये ₹100 कोटी रुपयांचा निधी मंजूर केला आहे. या निधीचा वापर शहरातील नागरिकांना परसबाग निर्माण करण्यासाठी करण्यात येईल.

परसबाग योजनेचे फायदे खालीलप्रमाणे आहेत

१ ) नागरिकांना स्वयंरोजगार आणि उत्पन्नाच्या संधी 

२ ) ताज्या भाजीपाला उपलब्ध होईल, 

३)  नागरिकांचे आरोग्य सुधारेल.

४ ) पर्यावरणाचे  संरक्षण होईल.

परसबाग योजना ही एक उपयुक्त योजना आहे. या योजनेमुळे शहरांमध्ये परसबाग उपक्रमाला चालना मिळेल आणि नागरिकांचे आरोग्य आणि पर्यावरण या दोन्हीवर सकारात्मक परिणाम होईल.

PSMSM  योजना 

१ ) "परसबाग योजना": या योजनेअंतर्गत, शहरातील नागरिकांना घराच्या अंगणात किंवा इमारतीच्या परिसरात परसबाग निर्माण करण्यासाठी आर्थिक सहाय्य देण्यात येते.

२ ) "स्मार्ट सिटी परसबाग स्पर्धा": या स्पर्धेत सहभागी होणाऱ्या शहरांमध्ये उत्कृष्ट परसबाग निर्माण करण्यासाठी प्रोत्साहन दिले जाते.

३ ) "स्मार्ट सिटी परसबाग प्रदर्शन" या प्रदर्शनाद्वारे, परसबाग उपक्रमाचे महत्त्व आणि त्याचे फायदे नागरिकांना समजावून सांगितले जातात.

या योजनांमुळे महाराष्ट्रातील शहरांमध्ये परसबाग उपक्रमाला मोठ्या प्रमाणावर प्रोत्साहन मिळाले आहे.

विद्यार्थ्याना फायदा 

शाळेत परसबाग उपक्रमामुळे विद्यार्थ्यांना खालील फायदे होतात:

शेती आणि पिकवण्याचे महत्त्व समजते. परसबाग उपक्रमामुळे विद्यार्थ्यांना शेती आणि पिकवण्याचे महत्त्व समजण्यास मदत होते. ते पाहतात की भाजीपाला कसा पिकवला जातो आणि त्यासाठी किती मेहनत लागते. यामुळे त्यांना शेतीचे महत्त्व आणि त्याचे फायदे समजतात.

ताज्या भाजीपाला खाण्याची सवय लागते. परसबागीतून उत्पादित भाजीपाला शालेय पोषण आहारात समाविष्ट केला जातो. यामुळे विद्यार्थ्यांना ताज्या भाजीपाला खाण्याची सवय लागते. ताज्या भाजीपाला खाल्ल्याने विद्यार्थ्यांचे आरोग्य सुधारण्यास मदत होते.

पर्यावरणाबद्दल जागरूकता वाढते. परसबाग उपक्रमामुळे विद्यार्थ्यांना पर्यावरणाबद्दल जागरूकता वाढते. ते पाहतात की परसबाग कशी पर्यावरणास अनुकूल आहे. यामुळे त्यांना पर्यावरणाचे महत्त्व आणि त्याचे संरक्षण करण्याची गरज समजते.

सहकार्य आणि टीमवर्क कौशल्ये विकसित होतात. परसबाग उपक्रमामुळे विद्यार्थ्यांमध्ये सहकार्य आणि टीमवर्क कौशल्ये विकसित होतात. ते परसबाग निर्माण करण्यासाठी आणि त्याची काळजी घेण्यासाठी एकत्र काम करतात. यामुळे त्यांना एकमेकांशी काम करण्याचे आणि सहयोग करण्याचे कौशल्ये विकसित होतात.

नैसर्गिक सौंदर्याची प्रशंसा करण्याची क्षमता वाढते. परसबाग उपक्रमामुळे विद्यार्थ्यांना नैसर्गिक सौंदर्याची प्रशंसा करण्याची क्षमता वाढते. ते परसबागीतून निसर्गाच्या सौंदर्याचा आनंद घेतात. यामुळे त्यांना निसर्गाची किंमत समजते आणि ते त्याचे रक्षण करण्यास प्रोत्साहित होतात.

एकंदरीत, शाळेत परसबाग उपक्रम हा विद्यार्थ्यांसाठी एक फायदेशीर उपक्रम आहे. या उपक्रमामुळे विद्यार्थ्यांना विविध प्रकारचे फायदे होतात.

मायक्रोग्रिंस म्हणजे काय 

मायक्रोग्रिंस म्हणजे काय

मायक्रोग्रिंस हे रोपांच्या सुरुवातीच्या वाढीचे टप्पे आहेत, जे रोप लावल्यानंतर 7-21 दिवसांच्या दरम्यान कापले जातात. मायक्रोग्रिंस हे सामान्यतः 1-3 इंच लांबीचे असतात आणि त्यांची चव आणि पौष्टिक मूल्य मोठ्या प्रौढ वनस्पतींपेक्षा जास्त असते.

मायक्रोग्रिंसमध्ये विविध प्रकारचे पोषक तत्वे असतात, ज्यात जीवनसत्त्वे, खनिजे, अँटिऑक्सिडंट्स आणि फायबर यांचा समावेश होतो. ते प्रथिने आणि फायबरचे एक उत्तम स्त्रोत देखील आहेत.

मायक्रोग्रिंसचा वापर सलाद, स्मूदी, सँडविच आणि इतर अनेक पदार्थांमध्ये केला जाऊ शकतो. ते कच्चे किंवा शिजवून खाल्ले जाऊ शकतात.

मायक्रोग्रिंसचे काही फायदे खालीलप्रमाणे आहेत:

उच्च पौष्टिक मूल्य: मायक्रोग्रिंसमध्ये जीवनसत्त्वे, खनिजे, अँटिऑक्सिडंट्स आणि फायबर यांचे उच्च प्रमाण असते.

प्रथिने आणि फायबरचे चांगले स्त्रोत: मायक्रोग्रिंसमध्ये प्रथिने आणि फायबरचे चांगले स्त्रोत असतात, जे आरोग्यदायी वजन राखण्यास आणि पोटाचे आरोग्य सुधारण्यास मदत करू शकतात.

विविध प्रकारचे चव आणि रंग: मायक्रोग्रिंसमध्ये विविध प्रकारचे चव आणि रंग असतात, जे जेवणात स्वाद आणि रंग जोडू शकतात.

वापरण्याची सोपीता: मायक्रोग्रिंसचा वापर करणे सोपे आहे आणि ते सहसा कोणत्याही पदार्थात जोडले जाऊ शकतात.

मायक्रोग्रिंस हे एक निरोगी आणि पौष्टिक अन्न आहेत जे जेवणात भर घालण्यासाठी एक उत्तम मार्ग आहेत.

फायदे 

मायक्रोग्रिंसचे अनेक फायदे आहेत, ज्यात हे समाविष्ट आहे:

उच्च पौष्टिक मूल्य: मायक्रोग्रिंसमध्ये जीवनसत्त्वे, खनिजे, अँटिऑक्सिडंट्स आणि फायबर यांचे उच्च प्रमाण असते. या पोषक तत्वांमुळे मायक्रोग्रिंसचे अनेक आरोग्य फायदे होऊ शकतात, जसे की:

रोगप्रतिकारक शक्ती वाढवणे

हृदयरोग, कर्करोग आणि इतर जुनाट रोगांचा धोका कमी करणे

वजन कमी करणे आणि पोटाचे आरोग्य सुधारणे

मानसिक आरोग्य सुधारणे

प्रथिने आणि फायबरचे चांगले स्त्रोत 

मायक्रोग्रिंसमध्ये प्रथिने आणि फायबरचे चांगले स्त्रोत असतात, जे आरोग्यदायी वजन राखण्यास आणि पोटाचे आरोग्य सुधारण्यास मदत करू शकतात.

विविध प्रकारचे चव आणि रंग 

मायक्रोग्रिंसमध्ये विविध प्रकारचे चव आणि रंग असतात, जे जेवणात स्वाद आणि रंग जोडू शकतात.

वापरण्याची सोपीता  

मायक्रोग्रिंसचा वापर करणे सोपे आहे आणि ते सहसा कोणत्याही पदार्थात जोडले जाऊ शकतात.

मायक्रोग्रिंस हे एक निरोगी आणि पौष्टिक अन्न आहे जे जेवणात भर घालण्यासाठी एक उत्तम मार्ग आहेत. ते कच्चे किंवा शिजवून खाल्ले जाऊ शकतात आणि ते सलाद, स्मूदी, सँडविच आणि इतर अनेक पदार्थांमध्ये जोडले जाऊ शकतात.

कसा करावा उद्योग मायक्रोग्रींसचा 

मायक्रोग्रीन्स उद्योग हा एक वाढता बाजार आहे. 2023 मध्ये, मायक्रोग्रीन्सच्या जागतिक बाजारपेठेचा आकार अंदाजे 2 अब्ज डॉलर होता आणि 2028 पर्यंत तो 3 अब्ज डॉलरपर्यंत पोहोचण्याचा अंदाज आहे. या वाढीचे कारण म्हणजे मायक्रोग्रीन्सचे वाढते लोकप्रियता, जे त्यांचे उच्च पौष्टिक मूल्य, अनोखी चव आणि विविध प्रकारचे वापर यासाठी ओळखले जातात.

 खालील नियमांचे पालन करावे लागेल

मार्केट रिसर्च करा: उद्योजकांनी मायक्रोग्रीन्सच्या बाजारपेठेचा अभ्यास केला पाहिजे आणि या उद्योगातील संधी आणि आव्हाने समजून घ्यायला हवीत. त्यांनी मायक्रोग्रीन्सच्या मागणी आणि पुरवठ्याचा अभ्यास केला पाहिजे आणि या उद्योगातील स्पर्धात्मक वातावरणाची माहिती घेतली पाहिजे.

व्यवसाय योजना तयार करा: उद्योजकांनी एक व्यवहार योजना तयार केली पाहिजे जी त्यांच्या व्यवसायाच्या उद्दिष्टे, लक्ष्य बाजार, मार्केटिंग रणनीती आणि आर्थिक नियोजन यांचे वर्णन करते.

फायनान्सिंगची व्यवस्था करा.

 मायक्रोग्रीन्स उद्योगात प्रवेश करण्यासाठी, उद्योजकांना निधीची आवश्यकता असेल. त्यांना बँक कर्ज, गुंतवणूकदार किंवा सरकारी अनुदानांद्वारे निधीची व्यवस्था करावी लागेल.

प्रशिक्षण घ्या: 

मायक्रोग्रीन्स उद्योगात यशस्वी होण्यासाठी, उद्योजकांना मायक्रोग्रीन्स वाढवण्याचे आणि त्यांची काळजी घेण्याचे प्रशिक्षण घेणे आवश्यक आहे. ते मायक्रोग्रीन्स उद्योगातील तज्ञांकडून प्रशिक्षण घेऊ शकतात किंवा ऑनलाइन किंवा ऑफलाइन अभ्यासक्रम घेऊ शकतात.

व्यवसाय सुरुवात करा

 एकदा त्यांनी सर्व आवश्यक चरणांचे पालन केले की, उद्योजक मायक्रोग्रीन्स व्यवसाय सुरू करू शकतात. त्यांना मायक्रोग्रीन्स वाढवण्यासाठी आवश्यक साधन आणि साहित्य खरेदी करणे आवश्यक असेल आणि त्यांना त्यांचे उत्पादन वितरीत करण्याची व्यवस्था करावी लागेल.

मायक्रोग्रीन्स उद्योगात खालील गोष्टी लक्षात ठेवल्या पाहिजेत

उच्च गुणवत्तापूर्ण उत्पादनांचा पुरवठा करा: उद्योजकांनी उच्च गुणवत्तापूर्ण मायक्रोग्रीन्सचा पुरवठा करणे आवश्यक आहे जे चवदार आणि पौष्टिक असेल.

विविध प्रकारचे उत्पादन ऑफर करा

 उद्योजकांनी ग्राहकांच्या विविध गरजा पूर्ण करण्यासाठी विविध प्रकारचे मायक्रोग्रीन्स ऑफर केले पाहिजेत.

स्पर्धात्मक किंमती ऑफर करा

 उद्योजकांनी स्पर्धात्मक किंमती ऑफर केल्या पाहिजेत जे ग्राहकांना आकर्षित करतील.

उत्कृष्ट ग्राहक सेवा प्रदान करा

 उद्योजकांनी ग्राहकांना उत्कृष्ट ग्राहक सेवा प्रदान केली पाहिजे ज्यामुळे ते पुन्हा खरेदी करण्यास प्रवृत्त होतील.

मायक्रोग्रीन्स उद्योग एक फायदेशीर संधी आहे ज्यात वाढण्याची क्षमता आहे. उद्योजकांनी योग्य नियोजन आणि अंमलबजावणीद्वारे या उद्योगात यशस्वी होऊ शकतात.

शाळेत मयक्रोग्रींस कसे करावे 

शाळेत मायक्रोग्रीन्स राबवण्यासाठी, खालील पालन केले जाऊ शकते

उद्देश आणि उद्दिष्टे ठरवा

 शाळा प्रथम मायक्रोग्रीन्स राबवण्याचे उद्दिष्ट आणि उद्दिष्टे ठरवावीत. यामध्ये विद्यार्थ्यांच्या आरोग्यामध्ये सुधारणा करणे, पर्यावरणाबद्दल जागरूकता वाढवणे आणि विद्यार्थ्यांमध्ये उद्योजक कौशल्ये विकसित करणे यासारख्या उद्दिष्टे समाविष्ट असू शकतात.

प्रकल्पासाठी टीम तयार करा

 शाळा मायक्रोग्रीन्स प्रकल्पासाठी एक टीम तयार करावी. यामध्ये शिक्षक, विद्यार्थी, पालक आणि इतर समुदायातील सदस्य यांचा समावेश असू शकतो.

प्रशिक्षण आणि संसाधने प्रदान करा 

शाळा मायक्रोग्रीन्स वाढवण्याचे आणि त्यांची काळजी घेण्याचे प्रशिक्षण आणि संसाधने विद्यार्थ्यांना आणि शिक्षकांना प्रदान करावी.

प्रकल्प अंमलात आणा: एकदा प्रशिक्षण आणि संसाधने प्रदान केल्यानंतर, शाळा मायक्रोग्रीन्स प्रकल्प अंमलात आणू शकते. यामध्ये मायक्रोग्रीन्स वाढवण्यासाठी आवश्यक साधन आणि साहित्य खरेदी करणे, मायक्रोग्रीन्स वाढवण्याची प्रक्रिया शिकवणे आणि विद्यार्थ्यांना मायक्रोग्रीन्स वापरण्याचे नवीन मार्ग शिकवणे यासारख्या गोष्टींचा समावेश असू शकतो.

प्रकल्प मूल्यांकन करा: शाळा मायक्रोग्रीन्स प्रकल्प मूल्यांकन करू शकते. यामध्ये विद्यार्थ्यांच्या शिक्षणात सुधारणा, विद्यार्थ्यांच्या पर्यावरणाबद्दल जागरूकता आणि विद्यार्थ्यांच्या उद्योजक कौशल्यांचे मूल्यांकन करणे यासारख्या गोष्टींचा समावेश असू शकतो.

शाळेत मायक्रोग्रीन्स राबवण्यासाठी खालील काही टिपा आहेत:

१ .मायक्रोग्रीन्स वाढवण्यासाठी सोप्या पद्धती निवडा 

शाळांनी मायक्रोग्रीन्स वाढवण्यासाठी सोप्या पद्धती निवडल्या पाहिजेत जेणेकरून विद्यार्थी आणि शिक्षक सहजपणे त्यांचे अनुसरण करू शकतील.

२ . विविध प्रकारचे मायक्रोग्रीन्स वाढवा

 शाळांनी विविध प्रकारचे मायक्रोग्रीन्स वाढवले पाहिजेत जेणेकरून विद्यार्थ्यांना विविध चव आणि रंग वापरण्याची संधी मिळेल.

मायक्रोग्रीन्सचा वापर शालेय जेवणात करा.

 शाळांनी मायक्रोग्रीन्सचा वापर शालेय जीवनात केला पाहिजे जेणेकरून विद्यार्थी नियमितपणे त्यांचे सेवन करतील.

मायक्रोग्रीन्स वाढवण्याची प्रक्रिया विद्यार्थ्यांना शिकवा: शाळांनी विद्यार्थ्यांना मायक्रोग्रीन्स वाढवण्याची प्रक्रिया शिकवली पाहिजे जेणेकरून ते घरीही ते वाढवू शकतील.

मायक्रोग्रीन्स राबवणे हे शाळांसाठी एक उत्तम मार्ग आहे जे विद्यार्थ्यांना निरोगी आणि पौष्टिक आहाराबद्दल शिकवू शकतात, पर्यावरणाबद्दल जागरूकता वाढवू शकतात आणि विद्यार्थ्यांमध्ये उद्योजक कौशल्ये विकसित करू शकतात. दिनांक 15 ऑक्टोबर 2019 रोजी च्या मार्गदर्शक सूचनानुसार दिले आहेत’.