आंतरराष्ट्रीय साक्षरता दिन मराठी | international literacy day in marathi

~~साक्षरता दिन माहिती (toc)~~

आंतरराष्ट्रीय साक्षरता दिन साजरा करत असताना त्याची माहिती आपणास असणे गरजेचे असते. साक्षर जनता झाली पाहिजे यासाठी युनेस्कोने हा साक्षरता दिन म्हणून साजरा केला. सर्व लोक शिक्षित झाली पाहिजेत त्यांच्यामध्ये बदल झाला पाहिजे.

शिक्षणाने सर्व क्षेत्रांमध्ये सुधारणा, प्रगती होऊ शकते मागासलेपण दूर करण्यासाठी साक्षरतेची खूप आवश्यकता आहे आणि म्हणून हा साक्षरता दिन मानला गेला पाहिजे तसेच केंव्हा मानला गेला , आपल्या देशातील साक्षर किती आहेत हे आपण पाहूया.

आंतरराष्ट्रीय साक्षरता दिन

अर्थ

साक्षरता म्हणजे वाचणे, लिहिणे आणि मूलभूत गणितीय क्रिया करणे यासारखी मूलभूत कौशल्ये होय .

साक्षर लोकांना माहितीमध्ये प्रवेश मिळतो, समाजात भाग घेऊ शकतात आणि अर्थव्यवस्थेत योगदान देऊ शकतात.

आंतरराष्ट्रीय साक्षरता दिन दरवर्षी 8 सप्टेंबर रोजी साजरा केला जात असतो.

कोणी सुरु केला

हा दिवस जागतिक पातळीवर विज्ञान , शिक्षण आणि सांस्कृतिक विकासासाठी आणि त्यातून शांतता व सुव्यवस्थेला प्रोत्साहन देण्यासाठी काम करणाऱ्या युनेस्कोने सुरू केला.

कशासाठी

साक्षरता हा कोणत्याही देशाच्या विकासासाठी अत्यंत महत्त्वाचा आहे. देशातील जेवढे जास्त लोक साक्षर असतील, तेवढी देशाची प्रगती होईल. साक्षरतेचा अर्थ आणि महत्त्व लोकांना कळावे यासाठी हा दिवस साजरा केला जातो.

घोषवाक्ये

आंतरराष्ट्रीय साक्षरता दिनानिमित्त, येथे काही मराठी घोषवाक्ये आहेत:

ज्ञानाचा प्रकाश, साक्षरतेचा मार्ग.

साक्षरता, विकासाचा पाया.

एक शिक्षित समाज, एक समृद्ध राष्ट्र.

साक्षरतेचा दिवा, उजळवे देशाला.

साक्षरतेचा धडा, घ्या शिक्षणाचा आधार.

शिक्षण हाच विकासाचा मार्ग, शिक्षणापासून दूर राहू नका.

आपण सर्वांनी या दिवसाचे महत्त्व जाणून घेऊन आपल्या देशात साक्षरता वाढवण्यासाठी प्रयत्न करूया.

जागरूक करण्यासाठीं

आंतरराष्ट्रीय साक्षरता दिन हा एक महत्त्वाचा दिवस आहे जो प्रत्येकाला साक्षरता आणि त्याच्या महत्त्वाबद्दल जागरूक करण्यासाठी साजरा केला जातो. साक्षरता हा कोणत्याही देशाच्या विकासासाठी आवश्यक आहे आणि तो लोकांना त्यांच्या जीवनात प्रगतशील होण्यास मदत करू शकतो.

केव्हा सुरू झाली

आंतरराष्ट्रीय साक्षरता दिन 1966 मध्ये युनेस्कोने सुरू केला होता. युनेस्कोच्या 14 व्या सत्रात, युनेस्कोच्या सदस्य देशांनी साक्षरता हा मानवी हक्क आहे आणि तो प्रत्येकाला उपलब्ध असावा असा ठराव पारित केला. आंतरराष्ट्रीय साक्षरता दिनाची स्थापना करण्याचा उद्देश साक्षरतेच्या महत्त्वाबद्दल जागरूकता वाढवणे आणि जगभरात साक्षरता वाढवण्यासाठी प्रयत्न करणे हा होता.

आंतरराष्ट्रीय साक्षरता दिन दरवर्षी 8 सप्टेंबर रोजी साजरा केला जातो. हा दिवस तेहरान, इराण येथे 1965 मध्ये झालेल्या आंतरराष्ट्रीय शिक्षण मंत्र्यांच्या परिषदेच्या स्मृतीप्रित्यर्थ निवडला गेला. या परिषदेत साक्षरतेच्या महत्त्वावर भर देण्यात आला आणि साक्षरता वाढवण्यासाठी प्रयत्न करण्याचे वचन दिले गेले.

आंतरराष्ट्रीय साक्षरता दिनानिमित्त, जगभरातील सरकारे आणि स्वयंसेवी संस्था साक्षरता कार्यक्रम आणि शिक्षण उपक्रम आयोजित करतात. हे कार्यक्रम साक्षरता वाढवण्यासाठी आणि लोकांना शिक्षणाची संधी मिळवून देण्यासाठी मदत करतात.

योगदान कोणाचे

आंतरराष्ट्रीय साक्षरता दिनाची स्थापना आणि त्याचे उद्दिष्ट पूर्ण करण्यासाठी अनेक लोकांनी योगदान दिले आहे. यामध्ये युनेस्कोचे सदस्य देश, सरकारे, स्वयंसेवी संस्था आणि वैयक्तिक व्यक्तींचा समावेश होतो.

युनेस्कोने साक्षरता हा मानवी हक्क आहे आणि तो प्रत्येकाला उपलब्ध असावा यासाठी वकिली केली आहे. युनेस्को साक्षरता वाढवण्यासाठी कार्यक्रम आणि शिक्षण उपक्रम विकसित आणि अंमलात आणण्यासाठी देखील मदत करते.

सरकारे साक्षरता कार्यक्रम आणि शिक्षण उपक्रमांसाठी निधी आणि समर्थन प्रदान करतात. ते साक्षरता धोरणे आणि कार्यक्रम विकसित करण्यास देखील मदत करतात.

स्वयंसेवी संस्था साक्षरता कार्यक्रम आणि शिक्षण उपक्रम आयोजित करतात. ते साक्षरता प्रशिक्षकांची प्रशिक्षण देखील देतात.

वैयक्तिक व्यक्तींनी साक्षरता वाढवण्यासाठी पैसे दान केले आहेत, साक्षरता कार्यक्रमांमध्ये स्वयंसेवा केली आहे आणि साक्षरताबद्दल जागरूकता वाढवण्यासाठी कार्य केले आहे.

आंतरराष्ट्रीय साक्षरता दिनाच्या यशामध्ये या सर्व लोकांचे योगदान महत्त्वाचे आहे.

भारतात स्थिती

भारतात साक्षरता दर 74.04% आहे (2011). ही जागतिक सरासरी 86.3% पेक्षा कमी आहे. भारतातील साक्षरता दर पुरुषांसाठी 82.14% आणि महिलांसाठी 65.46% आहे.

भारत सरकारने साक्षरता वाढवण्यासाठी अनेक कार्यक्रम आणि शिक्षण उपक्रम राबवले आहेत. यामध्ये राष्ट्रीय साक्षरता मिशन, राज्य साक्षरता मिशन आणि स्वयंसेवी संस्थांचा समावेश होतो.

राष्ट्रीय साक्षरता मिशन (एनएलएम) हा 1988 मध्ये भारत सरकारने सुरू केलेला एक कार्यक्रम आहे. हा कार्यक्रम साक्षरता दर वाढवण्यासाठी आणि लोकांना शिक्षणाची संधी मिळवून देण्यासाठी तयार केला गेला आहे. एनएलएम ग्रामीण भागातील महिला आणि मुलांचा विशेष लक्ष देऊन साक्षरता वाढवण्यावर लक्ष केंद्रित करते.

राज्य साक्षरता मिशन (एसएलएम) हे राज्य सरकारांनी सुरू केलेले कार्यक्रम आहेत. या कार्यक्रमांचा उद्देश राज्यातील साक्षरता दर वाढवणे हा आहे. एसएलएम ग्रामीण आणि शहरी भागातील लोकांना शिक्षणाची संधी मिळवून देण्यासाठी काम करतात.

स्वयंसेवी संस्था (NGOs) साक्षरता वाढवण्यासाठी अनेक कार्यक्रम आणि शिक्षण उपक्रम आयोजित करतात. यामध्ये साक्षरता शिबिरे, शिक्षण प्रदर्शने आणि जागरूकता मोहिमांचा समावेश होतो.

भारत सरकारने साक्षरता वाढवण्यासाठी अनेक प्रयत्न केले आहेत, परंतु अजूनही भारतात अनेक साक्षरतेचे प्रश्न आहेत. यामध्ये ग्रामीण भागातील साक्षरता दरातील तफावत, स्त्री-पुरुष साक्षरता दरातील तफावत आणि वंचित समुदायांमध्ये साक्षरता कमी असणे यांचा समावेश होतो.

भारत सरकारने साक्षरता वाढवण्यासाठी अधिक प्रयत्न करण्याची गरज आहे. सरकारने साक्षरता कार्यक्रमांना अधिक निधी आणि समर्थन प्रदान करणे आवश्यक आहे. सरकारने साक्षरता कार्यक्रमांना अधिक प्रभावी बनवण्यासाठी नवीन तंत्रज्ञानाचा वापर करण्याचा प्रयत्न केला पाहिजे. सरकारने साक्षरता कार्यक्रमांना अधिक लोकांचा सहभाग मिळवण्याचा प्रयत्न केला पाहिजे.

साक्षरता ही एक महत्त्वाची सामाजिक-आर्थिक समस्या आहे. साक्षरता वाढवणे हे भारताच्या विकासासाठी महत्त्वपूर्ण आहे. साक्षर लोक अधिक उत्पादक असतात आणि ते आपल्या कुटुंबांना आणि समुदायांना अधिक मदत करू शकतात. साक्षर लोकांना अधिक चांगले आरोग्य आणि जीवनमान असते.

आपण सर्वांनी साक्षरता वाढवण्यासाठी प्रयत्न करूया. आपण आपल्या मित्रांना, कुटुंबीयांना आणि समुदायातील लोकांना साक्षरता महत्त्वाची का आहे हे सांगू शकतो. आपण साक्षरता कार्यक्रम आणि शिक्षण उपक्रमांना देखील समर्थन देऊ शकतो.

साक्षरता वाढवणे हे एक कठीण काम आहे, परंतु ते शक्य आहे. आपल्या सर्वांच्या मदतीने, भारताला एक अधिक साक्षर आणि समृद्ध देश बनवूया.

महाराष्ट्रात स्थिती

महाराष्ट्राची साक्षरता दर 2011 मध्ये 82.34% होती, जी भारताच्या राष्ट्रीय सरासरीपेक्षा जास्त होती. पुरुषांची साक्षरता दर 88.38% आणि महिलांची साक्षरता दर 75.87% होती.

महाराष्ट्र सरकारने साक्षरता वाढवण्यासाठी अनेक कार्यक्रम आणि शिक्षण उपक्रम राबवले आहेत. यामध्ये महाराष्ट्र साक्षरता मिशन (MMS), महाराष्ट्र राज्य साक्षरता मिशन (MSRLM) आणि स्वयंसेवी संस्थांचा समावेश होतो.

महाराष्ट्र साक्षरता मिशन (MMS) हा महाराष्ट्र सरकारने सुरू केलेला एक कार्यक्रम आहे. हा कार्यक्रम साक्षरता दर वाढवण्यासाठी आणि लोकांना शिक्षणाची संधी मिळवून देण्यासाठी तयार केला गेला आहे. MMS ग्रामीण भागातील महिला आणि मुलांचा विशेष लक्ष देऊन साक्षरता वाढवण्यावर लक्ष केंद्रित करते.

महाराष्ट्र राज्य साक्षरता मिशन (MSRLM) हा महाराष्ट्र सरकारने सुरू केलेला एक कार्यक्रम आहे. हा कार्यक्रम राज्यातील साक्षरता दर वाढवण्यासाठी तयार केला गेला आहे. MSRLM ग्रामीण आणि शहरी भागातील लोकांना शिक्षणाची संधी मिळवून देण्यासाठी काम करतात.

स्वयंसेवी संस्था (NGOs) महाराष्ट्रात साक्षरता वाढवण्यासाठी अनेक कार्यक्रम आणि शिक्षण उपक्रम आयोजित करतात. यामध्ये साक्षरता शिबिरे, शिक्षण प्रदर्शने आणि जागरूकता मोहिमांचा समावेश होतो.

महाराष्ट्र सरकारने साक्षरता वाढवण्यासाठी अनेक प्रयत्न केले आहेत, परंतु अजूनही महाराष्ट्रात काही साक्षरतेचे प्रश्न उरले आहेतच. यामध्ये ग्रामीण भागातील साक्षरता दरातील तफावत, स्त्री-पुरुष साक्षरता दरातील तफावत आणि वंचित समुदायांमध्ये साक्षरता कमी असणे यांचा समावेश होतो.

महाराष्ट्र सरकारने साक्षरता वाढवण्यासाठी अधिक प्रयत्न करण्याची गरज आहे. सरकारने साक्षरता कार्यक्रमांना अधिक निधी आणि समर्थन प्रदान करणे आवश्यक आहे. सरकारने साक्षरता कार्यक्रमांना अधिक प्रभावी बनवण्यासाठी नवीन तंत्रज्ञानाचा वापर करण्याचा प्रयत्न केला पाहिजे. सरकारने साक्षरता कार्यक्रमांना अधिक लोकांचा सहभाग मिळवण्याचा प्रयत्न केला पाहिजे.

साक्षरता ही एक महत्त्वाची सामाजिक-आर्थिक समस्या आहे. साक्षरता वाढवणे हे महाराष्ट्राच्या विकासासाठी महत्त्वपूर्ण आहे. साक्षर लोक अधिक उत्पादक असतात आणि ते आपल्या कुटुंबांना आणि समुदायांना अधिक मदत करू शकतात. साक्षर लोकांना अधिक चांगले आरोग्य आणि जीवनमान असते.

आपण सर्वांनी महाराष्ट्रात साक्षरता वाढवण्यासाठी प्रयत्न करूया. आपण आपल्या मित्रांना, कुटुंबीयांना आणि समुदायातील लोकांना साक्षरता महत्त्वाची का आहे हे सांगू शकतो. आपण साक्षरता कार्यक्रम आणि शिक्षण उपक्रमांना देखील समर्थन देऊ शकतो.

साक्षरता वाढवणे हे एक कठीण काम आहे, परंतु ते शक्य आहे. आपल्या सर्वांच्या मदतीने, महाराष्ट्राला एक अधिक साक्षर आणि समृद्ध राज्य बनवूया.

2023 मध्ये, महाराष्ट्राची साक्षरता दर 82.91% असून. ही 2011 च्या तुलनेत किंचित वाढ आहे. पुरुषांची साक्षरता दर 88.69% आणि महिलांची साक्षरता दर 75.75% आहे.

महाराष्ट्रातील साक्षर जिल्हे

मुंबई शहर (92.12%)

पुणे शहर (90.60%)

नागपूर शहर (89.05%)

नाशिक शहर (88.97%)

कोल्हापूर शहर (88.25%)

महाराष्ट्रातील सर्वात कमी साक्षर जिल्हे:

चंद्रपूर (76.13%)

गडचिरोली (75.96%)

यवतमाळ (75.91%)

भंडारा (75.11%)

गोंदिया (74.92%)

महत्त्व

साक्षरता ही एक महत्त्वाची सामाजिक-आर्थिक समस्या आहे. साक्षरता वाढवणे हे भारताच्या विकासासाठी महत्त्वपूर्ण असते .साक्षर लोक अधिक उत्पादक असतात आणि ते आपल्या कुटुंबांना आणि समुदायांना अधिक मदत करू शकतात. साक्षर लोकांना अधिक चांगले आरोग्य आणि जीवनमान असते.

मराठी कोट्स

"साक्षरता ही एक शक्तिशाली शक्ती आहे जी जगाला बदलू शकते." - नेल्सन मंडेला.

"शिक्षण ही एक चावी आहे जी जगाचे दरवाजे उघडते." - मदर टेरेसा

"साक्षरता ही एक व्यक्ती एक समुदाय आणि एक राष्ट्राची प्रगतीची गुरुकिल्ली आहे. - युनेस्को

आपण सर्वांनी या कोट्सला पाळून साक्षरता वाढवण्यासाठी प्रयत्न

साक्षरतेचे फायदे

साक्षर लोकांना नवीन कौशल्ये आणि तंत्रज्ञान शिकण्याची आणि त्यांचा वापर करून अधिक उत्पादनक्षम होण्याची क्षमता असते.

आर्थिक वाढ:

साक्षरता दर वाढल्याने आर्थिक वाढीसाठी योगदान होते. साक्षर लोकांना अधिक चांगल्या नोकऱ्या मिळू शकतात आणि ते आपल्या समुदायामध्ये अधिक सकारात्मक योगदान देऊ शकतात.

सामाजिक सुधारणा:

साक्षरता दर वाढल्याने सामाजिक सुधारणासाठी योगदान होते. साक्षर लोकांना त्यांच्या अधिकारांबद्दल आणि सामाजिक प्रश्नांबद्दल जागरूक असते.

आरोग्य आणि जीवनमान सुधारणे:

साक्षर लोकांना त्यांच्या आरोग्य आणि जीवनमानाबद्दल अधिक जागरूक असते. ते आरोग्य सेवांमध्ये प्रवेश मिळवू शकतात आणि ते योग्य आहार घेऊ शकतात.

साक्षरता वाढवण्यासाठी सरकार आणि स्वयंसेवी संस्था अनेक कार्यक्रम आणि शिक्षण उपक्रम राबवत असून या कार्यक्रमांमध्ये साक्षरता शिबिरे, शिक्षण प्रदर्शने आणि जागरूकता मोहिमांचा समावेश होत असतो.

आपण सर्वांनी साक्षरता वाढवण्यासाठी प्रयत्न करणे गरजेच आहे,आपण आपल्या मित्रांना, कुटुंबीयांना आणि समुदायातील लोकांना साक्षरता महत्त्वाची का आहे हे सांगू शकतो. आपण साक्षरता कार्यक्रम आणि शिक्षण उपक्रमांना देखील समर्थन देऊ शकतो.

साक्षरता वाढवणे हे एक कठीण काम आहे, परंतु ते शक्य आहे. आपल्या सर्वांच्या मदतीने, भारताला एक अधिक साक्षर आणि समृद्ध देश बनविण्यासाठी आपण तयारी केली पाहिजे.

उद्याचे भविष्य

उद्याचे शिक्षण भविष्य अधिक वैयक्तिकृत, ऑनलाइन आणि स्वयंचलित होण्याची शक्यता आहे. नवीन तंत्रज्ञान आणि संधींमुळे शिकण्याचे नवीन मार्ग उपलब्ध होतील.

वैयक्तिकृत शिक्षण:

शिक्षण आता अधिक वैयक्तिकृत होत आहे. शिकण्याची शैली आणि प्राधान्यांनुसार शिकवण्याच्या नवीन पद्धतींचा विकास होत आहे. उदाहरणार्थ, कृत्रिम बुद्धिमत्ता आणि मशीन लर्निंग शिकण्याच्या प्रक्रियेत विद्यार्थ्यांना मार्गदर्शन करण्यासाठी वापरली जात आहे.

ऑनलाइन शिक्षण:

ऑनलाइन शिक्षण अधिक लोकप्रिय होत आहे. इंटरनेटमुळे शिकण्याची नवीन संधी उपलब्ध झाली आहे. विद्यार्थी आता त्यांच्या घराच्या आरामात आणि त्यांच्या वेळेनुसार अभ्यास करू शकतात.

स्वयंचलित शिक्षण

शिक्षण आता अधिक स्वयंचलित होत आहे. रोबोट आणि इतर स्वयंचलित प्रणाली शिक्षण प्रक्रियेत वापरल्या जात आहेत. उदाहरणार्थ, भाषा मॉडेल्स विद्यार्थ्यांना भाषा शिकण्यास मदत करू शकतात आणि रोबोट विद्यार्थ्यांना प्रयोगशाळेतील कार्ये करण्यास मदत करू शकतात.

या बदलांमुळे शिकण्याची प्रक्रिया अधिक प्रभावी आणि कार्यक्षम बनू शकते. विद्यार्थी त्यांच्या स्वतःच्या गतीने शिकण्यास सक्षम असतील आणि ते त्यांच्या गरजेनुसार शिक्षण सामग्री आणि संसाधने शोधू शकतील. असा शिक्षणाचा मार्ग असणे आवश्यक आहे.

तथापि, या बदलांमुळे काही आव्हाने देखील येऊ शकतात. उदाहरणार्थ, ऑनलाइन शिक्षणात विद्यार्थ्यांना सामाजिक संपर्कापासून वंचित होऊ शकते. स्वयंचलित शिक्षणात शिक्षकांच्या भूमिकेत बदल होऊ शकतो.

या आव्हानांवर मात करण्यासाठी, शिक्षण संस्था आणि शिक्षकांना नवीन तंत्रज्ञानाचा वापर प्रभावीपणे कसा करायचा हे शिकावे लागेल. त्यांना विद्यार्थ्यांना वैयक्तिकृत आणि प्रभावी शिक्षण अनुभव प्रदान करण्याच्या मार्गांचा शोध देखील घ्यावा लागेल.